Leczenie celowane (molekularne)
Na czym polega leczenie celowane?
Zobacz film „Terapie ukierunkowane molekularnie w raku płuca”
prof. Krawczyk
Leki ukierunkowane molekularnie w znacznie mniejszym stopniu niż chemioterapia oddziałują na zdrowe komórki organizmu. Mogą być stosowane jedynie u chorych, u których stwierdzono obecność specjalnych zaburzeń molekularnych, dzięki którym komórki nowotworu stają się wrażliwe na lek. Dlatego u wszystkich chorych z rozpoznaniem zaawansowanego raka gruczołowego płuca wykonuje się badania molekularne. Ocenia się obecność mutacji aktywujących w genie EGFR (stwierdzane w około 10-15% przypadków, również u chorych z rakiem wielkokomórkowym płuca oraz z rakiem bez ustalonego jednoznacznie typu; NOS) , obecność rearanżacji genu ALK (stwierdzane w około 5% przypadków) i rearanżacji genu ROS1 (około 1-2% chorych).
W Polsce aktualnie są dostępne leki ukierunkowane molekularnie (leki celowane) przeznaczone dla chorych:
• U których stwierdzono mutacje aktywujące genu EGFR: erlotynib, gefitynib, afatynib, ozymertynib (ostatni jedynie u chorych z udokumentowaną tzw. mutacją oporności T790M, którzy otrzymali wcześniej jeden z wyżej wymienionych leków),
• U których stwierdzono rearanżację genu ALK: alektynib, kryzotynib, cerytynib i brygatynib,
• U których stwierdzono rearanżację genu ROS1: kryzotynib.
Leki ukierunkowane molekularnie są dostępne w formie doustnej. Tabletki stosowane są codziennie, mniej więcej o tej samej godzinie. O szczegółach związanych z przyjmowaniem leku informuje lekarz prowadzący. Co 2 – 3 miesiące wykonuje się badanie tomografii komputerowej i ocenia, czy leczenie jest skuteczne (obiektywna ocena odpowiedzi na leczenie). W chwili wykazania progresji choroby, leczenie celowane jest przerywane.
Niekiedy u chorych leczonych lekami ukierunkowanymi molekularnie obserwuje się działania niepożądane leczenia.
W niektórych przypadkach konieczne jest czasowe wstrzymanie leczenia, a powrót do terapii jest możliwy po uzyskaniu poprawy klinicznej.
Skutki uboczne terapii molekularnej:
Niekiedy u chorych leczonych lekami ukierunkowanymi molekularnie obserwuje się działania niepożądane leczenia. Najczęściej (u niemal wszystkich chorych) występują:
Biegunka
Zmiany skórne
Zmiany w płytce paznokciowej i zmiany okołopaznokciowe
Wysypki
Świąd
Suchość skóry
Zapalenie mieszków
włosowych
Przebarwienia, odbarwienia
skóry i owłosienia
Teleangiektazja
Rzadziej obserwuje się:
Nudności i wymioty
Uczucie zmęczenia
Brak apetytu
Ważne jest, aby zgłaszać wszelkie występujące skutki uboczne lekarzowi lub pielęgniarce. Mogą oni udzielić porad w tym zakresie.
Bardzo ważne jest stosowanie się do zaleceń – ochrona skóry przed promieniowaniem słonecznym (chroni skórę) i przyjmowanie leku przeciwbiegunkowego (najczęściej – loperamid) już przy wystąpieniu pierwszych niepokojących objawów